De nieuwe psychologie

De nieuwe psychologie - inzichten uit hedendaags bewustzijnsonderzoek

Dit boek is een rijkelijk geïllustreerde introductie op het fascinerende werk van psychiater en bewustzijnsonderzoeker Stanislav Grof. Op basis van zijn ervaring met psychedelische therapie en holotroop ademwerk schetst Grof een uitgebreide kaart van de menselijke psyche, bestaande uit het biografische, perinatale en transpersoonlijke domein. Verschillende "niet-alledaagse bewustzijnstoestanden" verschaffen toegang tot deze gebieden van de geest. Wanneer deze ervaringen onder goede begeleiding en onder de juiste omstandigheden plaatsvinden, kunnen ze een buitengewoon genezende en transformerende werking hebben.

Uit hedendaags bewustzijnsonderzoek is gebleken dat het geboorteproces een enorm belangrijke rol speelt in de vorming van de persoonlijkheid en de ontwikkeling van diverse psychische aandoeningen. Ook transpersoonlijke verschijnselen kunnen een belangrijke rol spelen bij emotionele en psychosomatische aandoeningen. Door middel van zogenaamde holotrope bewustzijnstoestanden, opgewekt door experiëntiële therapievormen, kunnen traumatische indrukken herbeleefd en geïntegreerd worden. Dit verwerkingsproces, door Grof omschreven als de psychospirituele dood en wedergeboorte, heeft allerlei mystieke aspecten, die in dit boek uitvoerig besproken worden.

Stanislav Grof is auteur van meer dan achttien boeken en een van de grondleggers van de transpersoonlijke psychologie. Met zijn vrouw Christina ontwikkelde hij holotroop ademwerk, een experiëntiële vorm van therapie en zelfverkenning. Grof staat verder vooral bekend om zijn klassieker “LSD Psychotherapy” (1980), waarin hij vertelt over zijn ervaringen met psychedelische therapie, in de tijd dat LSD en mescaline nog beschikbaar waren voor wetenschappelijk onderzoek.

Met toestemming van de auteur vertaald en uitgegeven door Ivar Verploegh.

BESTELLEN

De nieuwe psychologie - inzichten uit hedendaags bewustzijnsonderzoek:

https://www.boekenbestellen.nl/boek/de-nieuwe-psychologie/9789090254869

Hoofdstuk 1: Genezend en heuristisch potentieel van niet-alledaagse bewustzijnstoestanden

Dit boek vat mijn ervaringen en observaties samen van meer dan veertig jaar onderzoek op het gebied van niet-alledaagse bewustzijnstoestanden. Mijn primaire interesse is gericht op de heuristische aspecten van deze bewustzijnstoestanden, met andere woorden wat ze kunnen bijdragen aan ons begrip van bewustzijn en van de menselijke psyche. Aangezien ik aanvankelijk opgeleid ben tot klinisch psychiater, zal ik ook aandacht besteden aan het geneeskrachtige, transformerende en evolutionaire potentieel van deze ervaringen. Voor dit doel is de term niet-alledaagse bewustzijnstoestand eigenlijk te breed en algemeen. Tot de niet-alledaagse bewustzijnstoestanden behoren allerlei condities die niet of nauwelijks interessant zijn vanuit een heuristisch of therapeutisch perspectief.

Bewustzijn kan radicaal beïnvloed worden door een verscheidenheid aan pathologische processen – door letsel aan de hersenschors, door intoxicatie met giftige chemicaliën, door infecties, en door degeneratieve processen of problemen met de doorbloeding van de hersenen. Dergelijke condities kunnen zeker resulteren in opmerkelijke mentale veranderingen die ervoor zorgen dat ze tot de “niet-alledaagse bewustzijnstoestanden” gaan behoren. Maar zulke lichamelijke aandoeningen veroorzaken een “delirium” of “organische psychoses”, bewustzijnstoestanden die vanuit een klinisch oogpunt heel interessant zijn, maar geen relevantie hebben voor deze discussie. Mensen die zulke aandoeningen hebben zijn in de regel gedesoriënteerd; ze weten niet wie en waar ze zijn en welke dag het is. Bovendien zijn hun intellectuele functies verstoord en zijn ze achteraf hun ervaringen vaak weer vergeten.

In dit boek richt ik me op een grote en belangrijke subcategorie van niet-alledaagse bewustzijnstoestanden die beduidend verschillen van de anderen, en die gezien kunnen worden als een bron van informatie over de menselijke psyche in gezondheid en ziekte. Ze hebben daarnaast opmerkelijk therapeutisch en transformerend potentieel. Door de jaren heen hebben dagelijkse klinische observaties me overtuigd van de buitengewone aard van deze ervaringen en van de verreikende implicaties die ze hebben voor de theorie en beoefening van psychiatrie. Ik vond het onvoorstelbaar dat de hedendaagse psychiatrie hun specifieke eigenschappen niet herkent en geen aparte naam voor ze heeft.

Omdat ik sterk het gevoel had dat ze een eigen categorie verdienen en in een speciale categorie geplaatst dienen te worden, heb ik er de naam holotroop voor bedacht (The Holotropic Mind: The Three Levels of Consciousness and How They Shape Our Lives, 1992). Dit samengestelde woord betekent letterlijk “gericht op heelheid” of “zich in de richting van heelheid bewegend” (van het Griekse holos = heel en trepein = zich bewegen naar of in de richting van iets). De volledige betekenis van deze term en de rechtvaardiging voor het gebruik ervan zullen later in dit boek duidelijk worden. Het suggereert dat we ons in het alledaagse bewustzijn identificeren met maar een kleine fractie van wie we werkelijk zijn. In holotrope bewustzijnstoestanden kunnen we de nauwe grenzen van het lichaamsego transcenderen en weer bewust worden van onze volledige identiteit.

Holotrope bewustzijnstoestanden

Holotrope bewustzijnstoestanden worden gekenmerkt door dramatische verschuivingen van de waarneming in alle zintuiglijke gebieden. Wanneer we onze ogen sluiten, kan ons visuele gebied overspoeld worden door beelden van onze persoonlijke historie en van het individuele en collectieve onbewuste. We kunnen visioenen en ervaringen hebben die verschillende aspecten weergeven van het dieren- en plantenrijk, de natuur in het algemeen of de kosmos. Onze ervaring kan ons meenemen naar het gebied van archetypische wezens en mythologische werelden. Als we onze ogen openen kan de omgeving op betoverende wijze getransformeerd worden door levendige projecties van dit onbewuste materiaal. Dit kan vergezeld worden door allerlei andere zintuiglijke ervaringen – geluiden, geuren, smaken en gevoelens van het lichaam.

De emoties die bij holotrope bewustzijnstoestanden betrokken zijn, lopen sterk uiteen en gaan in de regel ver voorbij de begrenzingen van onze alledaagse ervaring, zowel wat hun aard als hun intensiteit betreft. Ze lopen uiteen van extatische vervoering, hemelse vreugde en onbeschrijfelijke vrede, tot ervaringen van verschrikkelijke angst, moordende woede, absolute wanhoop, diepe schuldgevoelens en andere vormen van emotioneel leed. Extreme vormen van deze bewustzijnstoestanden stemmen overeen met de beschrijvingen van paradijselijke of hemelse werelden en van de helse regionen, zoals omschreven in de geschriften van de grote godsdiensten.

Een van de interessantste aspecten van holotrope bewustzijnstoestanden is hun effect op gedachteprocessen. Het intellect wordt niet ontregeld, maar werkt op een manier die beduidend verschilt van zijn normale functioneren. Hoewel we wellicht niet kunnen rekenen op ons beoordelingsvermogen wat gewone, praktische zaken betreft, kunnen we letterlijk overspoeld worden door opmerkelijke, steekhoudende informatie over allerlei onderwerpen. We kunnen diepe psychologische inzichten hebben over onze persoonlijke historie, onbewuste drijfveren, emotionele moeilijkheden en interpersoonlijke problematiek. We kunnen ook buitengewone openbaringen hebben over diverse aspecten van de natuur en het heelal die ver voorbijgaan aan onze educatieve en intellectuele achtergrond. Maar zonder twijfel de interessantste inzichten die verkregen kunnen worden in holotrope bewustzijnstoestanden hebben te maken met filosofische, metafysische en spirituele onderwerpen.

We kunnen ervaringen hebben van psychologische dood en wedergeboorte, en een breed spectrum aan transpersoonlijke verschijnselen, zoals gevoelens van eenheid met andere mensen, de natuur, het universum, en God. We kunnen te maken krijgen met wat herinneringen uit vorige incarnaties lijken te zijn, ontmoetingen hebben met krachtige archetypische verschijningen, communiceren met onbelichaamde wezens, en ontelbare mythologische landschappen bezoeken. Holotrope ervaringen van dit type zijn de belangrijkste bron van kosmologiën, mythen, filosofische stromingen en religieuze stelsels die de spirituele aard van het heelal en het bestaan beschrijven. Ze schijnen licht op het rituele en spirituele leven van de mensheid, van het sjamanisme en de heilige ceremoniën van inheemse stammen, maar ook van de grote wereldgodsdiensten.